Inleiding
De provincie Gelderland streeft naar een sterke en diverse infrastructuur die toegankelijk is voor alle inwoners en bezoekers (zie ook hun Beleidskader Erfgoed en Cultuur). Dit omvat een breed scala aan instellingen zoals bibliotheken, podia, theaters, musea en festivals, die niet alleen cultuur aanbieden, maar ook bijdragen aan educatie, talentontwikkeling en innovatie. Deze voorzieningen spelen volgens de provincie een sleutelrol in het versterken van de Gelderse identiteit en het creëren van een aantrekkelijke leefomgeving (Provincie Gelderland 2024).
Het belang van een goed functionerende culturele infrastructuur wordt onderstreept door wettelijke verplichtingen, zoals de taak vanuit de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob). Het Rijk, provincies en gemeenten zijn samen verantwoordelijk voor een netwerk van openbare bibliotheekvoorzieningen. Bibliotheken transformeren van uitleencentra naar maatschappelijk-educatieve plekken waar kennisdeling, ontmoeting en culturele beleving centraal staan (Schrijen & Huwaë 2024). Daarnaast hebben culturele topinstellingen in Gelderland de opdracht om een rijkgeschakeerd cultuuraanbod te waarborgen dat regionaal en provinciaal relevant is (Provincie Gelderland 2024).
Het monitoren van de culturele infrastructuur is van groot belang, niet alleen om mogelijke ongelijkheden in het aanbod te signaleren, maar ook om een helder beeld te krijgen van de sterke punten en unieke kenmerken van de sector in Gelderland. Het biedt inzicht in waar de provincie uitblinkt, zoals het rijke museumaanbod, de verbindende waarde van erfgoed of de innovatieve rol van multifunctionele organisaties, en laat zien welke onderdelen bijdragen aan de identiteit van de regio. Daarnaast helpt het monitoren om te begrijpen hoe cultuur zich ontwikkelt en waar kansen liggen voor verdere groei en samenwerking.
De Cultuur- en Erfgoedmonitor Gelderland biedt inzicht in de spreiding, toegankelijkheid en aanwezigheid van culturele voorzieningen. De monitor bevat gegevens over het culturele landschap, waaronder het aanbod van voorstellingen of tentoonstellingen, de verdeling over sectoren zoals erfgoed, podiumkunsten en beeldende kunst, en de aanwezigheid van culturele opleidingen voor toekomstige makers en professionals. Dit maakt het mogelijk om een goed overzicht te krijgen van de huidige culturele infrastructuur in de provincie.
Culturele infrastructuur en aanbod
Gelderland, geografisch gezien een grote provincie, kent relatief veel musea en theaters. Ook hebben bibliotheken een groot aanbod van activiteiten (met name educatie- en ontwikkelingsactiviteiten) en komt de Gelderse geschiedenis sterk naar voren in het grote aantal archeologische rijksmonumenten in deze provincie. Ondanks dat bioscoopbezoek nog steeds een populaire vorm is van vrijetijdsbesteding onder de Gelderse bevolking, nemen de bezoekersaantallen, infrastructuur en capaciteit hiervoor sinds 2017 geleidelijk af.
Culturele opleidingen
Deze pagina biedt een analyse van kerncijfers over culturele mbo-, hbo- en wo-opleidingen tussen 2018 en 2022 – in Gelderland en in vergelijking met andere provincies. Culturele opleidingen spelen een cruciale rol in het opleiden van creatieve makers, organisatoren en professionals binnen de culturele sector. Er is, op basis van informatie van DUO, gekeken naar het aantal creatieve opleidingen en het aantal studenten, alsook hoe deze aantallen zich verhouden ten opzichte van andere provincies (benchmark) en het landelijk gemiddelde. Zo zien we dat de Gelderse trends vaak in de pas zijn met het landelijke beeld, maar ook dat het aantal culturele mbo-studenten tussen 2018 en 2022 licht gedaald is.
Meer weten?
Bekijk het dashboard voor alle indicatoren over Cultureel Kapitaal.
Literatuur
CBS (2025a) ‘Musea, naar provincie, registratie, aard collectie en grootte 2015-2023‘. Op: www.cbs.nl, 14 januari.
CBS (2025b) ‘Professionele podiumkunsten; capaciteit, voorstellingen, bezoekers, regio‘. Op: www.cbs.nl, 18 februari.
CBS en KB (2024) ‘Dashboard Bibliotheekstatistiek (Gegevenslevering Wsob)’. Op: www.bibliotheeknetwerk.nl.
Provincie Gelderland (2024) Beleidskader Erfgoed en Cultuur . Arnhem: Provincie Gelderland.
Schrijen, B. & Huwaë, S. (2024) ‘Bibliotheekstatistiek 2023‘. Den Haag: KB.
