Bezoek en beoefening – registratiecijfers

Beeldende kunst

Musea in Gelderland worden veelvuldig bezocht en ontvingen in 2023 gezamenlijk meer dan 3,5 miljoen bezoekers (1,6 bezoeker per hoofd van de bevolking). Dat is meer dan twee keer zoveel en overstijgt het totaal aantal bezoeken in het pre-coronajaar 2019, toen de Gelderse musea meer dan 3,4 miljoen bezoekers verwelkomden (1,7 bezoekers per hoofd van de bevolking) (CBS 2025a). In vergelijking met andere provincies staat Gelderland op de derde plaats, achter Noord-Holland en Zuid-Holland in absolute bezoekersaantallen, maar voor Utrecht en Flevoland. In aantal bezoekers per hoofd van de bevolking is Gelderland in 2023 echter vijfde.

Podiumkunsten

Gezien het grote aantal zalen (plek 4) en de relatief hoge publiekscapaciteit (plek 4) van theaterzalen in Gelderland (zie ook Cultureel Kapitaal), lijken de mogelijkheden voor podiumkunstbezoek in Gelderland talrijk. Zoals we eerder ook al zagen, vinden er in vergelijking met andere provincies echter minder producties plaats. Ook als we kijken naar bezoek zien we Gelderland onder het landelijk gemiddelde uitkomen. In 2023 konden professionele podiumkunsten in Gelderland bijvoorbeeld rekenen op 1,8 miljoen bezoekers (CBS 2025b). Omgerekend zijn dat 0,86 bezoeken per inwoner, iets lager dan het landelijk gemiddelde van 1,15 bezoeken per inwoner.

Net als in andere provincies daalden bezoeken aan theater, muziek en andere professionele podiumkunsten in Gelderland tijdens de coronajaren sterk. Waar de Gelderse theaters in 2019 nog bijna 1,5 miljoen bezoekers ontvingen (0,7 bezoeken per hoofd van de bevolking), kelderden die aantallen in de twee daaropvolgende jaren naar slechts 0,44 en uiteindelijk 0,32 miljoen bezoeken. In 2023 zijn de bezoekersaantallen weer hoger dan voor de coronajaren (CBS 2025b). Waar Gelderland wat betreft het totaal aantal podiumkunstvoorstellingen per hoofd van de bevolking van 2017 tot 2021 op plek 8 staat in vergelijking met andere provincies, stijgt de provincie in 2023 naar een zesde plek. 

Podiumkunstbezoek verschilt ook sterk per domein. Zo valt op dat muziekvoorstellingen in Gelderland geliefd zijn. In 2023 weet men muziekoptredens net als in 2022 weer in groten getale te vinden: de 1,14 miljoen bezoekers overtreffen zelfs ruim het recordjaar 2011, toen 954.000 bezoekers naar muziekoptredens gingen (CBS 2025b). In vergelijking met andere provincies staat de provincie op de 4^e plek in 2023. Wat betreft andere podiumkunsten zien we dat mensen voorzichtiger terugkeren na de coronajaren. Bij muziektheatervoorstellingen, cabaret- en kleinkunstvoorstellingen en dans- en bewegingsvoorstellingen is dat bijvoorbeeld goed te zien. De cijfers zijn in 2023 weer bijna terug naar de pre-coronajaren, maar nog niet volledig. 

Mensen hebben nog niet de weg teruggevonden naar de theaters. De bezoekersaantallen van theatervoorstellingen lagen in 2023 met 126.000 bezoekers nog altijd lager dan in 2019, toen nog 176.000 mensen een theatervoorstelling bezochten (CBS 2025b). Daarentegen zijn Gelderlanders relatief vaker overige podiumkunstvoorstellingen gaan bezoeken na corona: waar de provincie in de jaren ervoor op dit vlak nog laag scoorde in vergelijking met andere provincies met een 11^e plek in 2018 en 2019, is de provincie in 2023 omhoog gegaan naar een 5^e plaats.

Film

Het bezoek aan bioscopen en filmhuizen is in Gelderland na de coronajaren in 2023 weer sterk toegenomen, maar nog niet op het niveau van voor corona. Ten opzichte van 2022 gingen ongeveer een half miljoen meer mensen naar een voorstelling, in totaal 3,1 miljoen. Omgerekend per hoofd van de bevolking komt Gelderland in vergelijking met andere provincies op een zesde plek. Deze bezoekcijfers komen nog niet in de buurt van de bezoekersaantallen van de jaren 2016-2019, toen gemiddeld 3,5 miljoen bezoeken aan bioscopen werden gebracht. In vergelijking met het afgelopen decennium, steekt het aantal van 3,1 miljoen ook nog schraal af. Vanaf 2012, toen bijna 2,7 miljoen mensen een bioscoop of filmhuis bezochten, waren de cijfers gestaag gestegen tot 3,7 miljoen in 2019 (NVBF 2024). In de coronajaren 2020 en 2021 daalden de aantallen vervolgens flink, net als in andere provincies. Ook in andere provincies blijven bezoekersaantallen in 2023 nog achter op aantallen van voor corona. Sinds 2017 neemt de infrastructuur en capaciteit van bioscopen ook geleidelijk af, meer in Gelderland dan in andere provincies (zie ook Cultureel Kapitaal).

Letteren

We zagen al dat het aantal bibliotheekvestigingen in de provincie stabiel is gebleven de afgelopen jaren. Wel is er vanaf 2015, toen meer dan 500.000 Gelderlanders nog lid waren, een gestage daling te zien van het aantal leden van openbare bibliotheken in Gelderland. Interessant is echter dat deze daling in 2022 een halt toe is geroepen en het aantal leden voor het eerst in acht jaar weer licht gestegen is naar 473.180 in 2023 (CBS en KB 2024). Ten opzichte van andere provincies stijgt Gelderland daarmee van de 7e naar een 5e plaats.

Ook onder jeugdleden van 17 jaar of jonger zien we dat de dalende trend in 2023 een halt is toegeroepen. In vergelijking met 2022 nam het aantal leden met ongeveer 2.500 leden toe, tot 300.572. Dit blijft echter nog steeds wel minder dan voor corona, in 2019 waren er namelijk nog 312.754 jeugdleden (CBS en KB 2024).

Er zijn geen sterke verschillen tussen gemeenten in het aandeel inwoners van het werkgebied dat lid is van een bibliotheek. De aandelen bedragen over het algemeen tussen de 15% en 23% in 2022. Alleen de gemeenten Rozendaal (27%) en Buren (9%) zijn hierbij uitschieters.

In totaal telden de Gelderse bibliotheken in 2023 meer dan 6,5 miljoen bezoeken (ongeveer 3 bezoeken per inwoner), waarmee de provincie ook qua bezoekers in vergelijking met andere provincies op een 8^e plek staat. De coronajaren waren ook van invloed op de bezoekersaantallen van bibliotheken, maar nemen wel geleidelijk weer toe. In 2022 vonden 2 miljoen meer mensen weer de weg naar een bibliotheek in Gelderland in vergelijking met het dieptepunt van het jaar ervoor. In 2023 zijn bezoekersaantallen opnieuw gestegen maar dat is nog wel duidelijk minder dan de 8,5 miljoen mensen die in 2018 en 2019 een Gelderse bibliotheek bezochten (CBS en KB 2024).

Beoefening in de vrije tijd

Gelderlanders zijn actieve cultuurbeoefenaars: 19% van de Gelderlanders is lid, vrijwilliger of donateur van een culturele vereniging (LKCA 2023). Daarmee staat Gelderland op plek 4 in vergelijking met de andere provincies. Gelderlanders scoren ook relatief hoog waar het gaat om zang (4), toneel of musical (3), muziek spelen (4), maar minder hoog op handenarbeid, schilderen, tekenen, boetseren of pottenbakken (7).

Sterke organisatiekracht en artistiek aanbod in Gelderland

Uit de Verenigingsmonitor van het LKCA blijkt dat 65% van de Gelderse verenigingen voor kunstbeoefening sterk tot zeer sterk presteert op het gebied van organisatiekracht. Dit betekent dat deze verenigingen nu en in de toekomst in staat zijn om artistieke activiteiten aan te bieden aan hun leden. Gelderland scoort al jarenlang relatief hoog op dit vlak. In 2024 gaf bijvoorbeeld 37% van de Gelderse verenigingen aan dat hun ledenaantal in het afgelopen jaar is gestegen. Landelijk is voor het eerst het aandeel verenigingen met een ledenstijging groter dan dat met een ledendaling (LKCA 2024). Gelderland volgt het landelijke gemiddelde.

Bijna een kwart van de Gelderse verenigingen is (zeer) maatschappelijk georiënteerd. Dit houdt in dat zij samenwerken met lokale partners zoals scholen en buurtorganisaties en zich inzetten om specifieke doelgroepen te bereiken. Gelderland scoort hiermee hoger dan veel andere provincies.

In de periode 2022-2024 had 72% van de Gelderse verenigingen een sterk tot zeer sterk artistiek aanbod, iets boven het landelijke gemiddelde van 70%. De verenigingen bieden leden goede mogelijkheden om hun kunstzinnige vaardigheden te ontwikkelen en uit te voeren, zoals via lessen, workshops en optredens.

De cultuurpeiling: een vragenlijstonderzoek onder 1.900 Gelderlanders

De bezoek- en beoefeningscijfers zoals hierboven gepresenteerd zeggen echter niets over het aandeel van de Gelderse bevolking dat deelneemt aan cultuur en hoe die verdeling eruitziet. Om die reden is de Cultuurpeiling uitgevoerd, een grootschalig vragenlijstonderzoek onder ruim 1.900 Gelderlanders. Hierin worden Gelderlanders gevraagd naar hun waardering van het aanbod, bezoek, beoefening en ondersteuning van cultuur.