Over de monitor

De Cultuur- en Erfgoedmonitor is een instrument door en voor de culturele sector. In de monitor worden gegevens over het culturele leven in Gelderland samengebracht en geanalyseerd. De monitor rapporteert over langlopende trends en agendeert op actuele ontwikkelingen. De monitor sluit nauw aan bij de landelijke Cultuurmonitor.

Graffiti kunstenaar staat bij graffiti muur

Inhoudsopgave

Over de Cultuur- en Erfgoedmonitor

De Cultuur- en Erfgoedmonitor maakt de waarde van kunst, cultuur en erfgoed in Gelderland inzichtelijk. Met de monitor kunnen beleidsmakers en culturele organisaties op basis van objectieve gegevens het gesprek voeren en gefundeerde keuzes maken voor beleid.

Wat is de Cultuur- en Erfgoedmonitor van Gelderland

De Cultuur- en Erfgoedmonitor Gelderland verschaft feiten en cijfers die overheden en culturele organisaties kunnen gebruiken bij de ontwikkeling en evaluatie van cultuur- en erfgoedbeleid. Met de gegevens uit de monitor kunnen zij beleidsontwikkeling verder vormgeven en aanscherpen op provinciaal, regionaal en lokaal niveau. Ook dient de monitor als een lobby-instrument om beleidsvorming verder te stimuleren.

In opdracht van de provincie Gelderland wordt de Cultuur- en Erfgoedmonitor elke twee jaar herhaald, waardoor cijfers door de tijd vergeleken kunnen worden. In 2022 verscheen de eerste editie, Cultuur in data, als nulmeting en pilot. Op 15 mei 2025 is de tweede editie gelanceerd. Op basis van ervaringen tijdens het pilotonderzoek en advies van de klankbordgroep bevat deze editie meer regionale en lokale data. Ook presenteren we de Cultuur- en Erfgoedmonitor online. Samen met de Boekmanstichting ontwikkelden we een website met dashboard waarin gebruikers zelf grafieken, tabellen en kaarten kunnen samenstellen.

Hoe werkt de monitor?

Kapitalen

Geïnspireerd door de Waarde van Cultuur, de cultuurmonitor van Noord-Brabant, brengen we de waarde van kunst, cultuur en erfgoed in Gelderland in beeld via drie kapitalen: cultureel (infrastructuur en aanbod), sociaal (maatschappelijke waarde) en economisch (bedrijvigheid en financiële stromen). Dit kader is gebaseerd op de analyse De Waarde van Cultuur uit 2014 van Hans Mommaas, voormalig wetenschappelijk directeur van het Tilburgse Telos, de voorloper van Het PON & Telos.

Verdieping

Naast de vaste onderzoeksonderdelen is er in de Cultuur- en Erfgoedmonitor ruimte voor verdieping. Hiermee sluiten we aan bij actuele onderzoeksvragen die spelen bij stakeholders uit het culturele veld. De precieze invulling hiervan stemmen we af met de klankbordgroep.

Regio’s

Naast een provinciaal beeld geeft de Cultuur- en Erfgoedmonitor inzicht in de zes Gelderse regio’s. Ook hier volgen we per regio de opzet langs de drie kapitalen.

Dashboard

Achter de Cultuur- en Erfgoedmonitor zit een database met een groot aantal indicatoren over de waarde van kunst, cultuur en erfgoed in Gelderland. Het Dashboard biedt toegang tot deze rijke dataset en maakt het mogelijk snel de juiste data te vinden. Indicatoren zijn te raadplegen op drie niveaus: provincie, regio en gemeente.

Bronnenexplorer

De informatie in de Cultuur- en Erfgoedmonitor is afkomstig uit vele bronnen. De Bronnenexplorer biedt een visueel overzicht en wijst de weg naar aanvullende informatie over kapitalen en de zes Gelderse regio’s.

Uitlegvideo

In deze video worden de verschillende onderdelen van de monitor kort toegelicht en laten we zien hoe je visualisaties maakt en hoe het dashboard werkt.

Werken met data

Alle visualisaties op de website en de grafieken, tabellen en kaarten uit het dashboard kan je downloaden. We moedigen het gebruik hiervan aan. Bronvermelding wordt op prijs gesteld.

In het Dashboard kunnen indicatoren gekozen worden door te filteren op locaties, onderwerpen, kapitalen of jaartal. Afhankelijk van de geselecteerde gegevens zijn verschillende visualisaties mogelijk (kaartweergave, lijnweergave, staafdiagram, tabel).

De visualisaties op de website bestaan regelmatig uit meerdere tabbladen die je boven de visualisaties kan aanklikken. In de lijn- en staafdiagrammen kan je de verschillende indicatoren filteren door op de indicator onder het figuur te klikken. De waarden van de indicatoren in de visualisatie zijn gemakkelijk te bekijken door met de muis over de visualisatie te gaan.

Wie maken de monitor?

De Cultuur- en Erfgoedmonitor wordt in opdracht van de provincie Gelderland uitgevoerd door een projectteam waarin de provinciale ondersteuningsinstellingen Cultuur Oost, Erfgoed Gelderland en Rijnbrink samenwerken met onderzoekers van de Boekmanstichting, Het PON & Telos en Pyrrhula Research Consultants. Cultuur Oost vervult de rol van projectleider.

Een klankbordgroep met vertegenwoordigers uit de cultuur- en erfgoedsector adviseert het projectteam over de inhoud van het onderzoek, de duiding en presentatie van de data en de wijze van kennisdeling.

Projectteam

  • Werkstroom onderzoek: Maartje Goedhart, Thomas de Hoog, Sita Struijke, Britt Swartjes en Jonathan Verwey (Boekmanstichting), Rosamare van Dijk en Sophie de Jong (Het Pon & Telos), Henk Vinken (Pyrrhula Research Consultants)
  • Werkstroom stakeholders en kennisdeling: Laurie de Zwart (Rijnbrink), Marc Wingens (Erfgoed Gelderland), Hans Schouwenburg (Cultuur Oost, projectleider)
  • Werkstroom communicatie: Marsha ten Hag (Rijnbrink), Monique van der Wielen (Erfgoed Gelderland), Natalie Rosenberg (Cultuur Oost)
  • Opdrachtgevers provincie Gelderland: David van der Velden en Rosa Vrijhof

Klankbordgroep

  • Bibliotheken: Bert Frölich (Liemers Kunstwerk!), Bert Hogemans (Bibliotheek Gelderland Zuid)
  • Erfgoed: Ingrid Gerritsen (Kasteel Wijchen), Saskia van Haaren (Geldersch Landschap & Kasteelen)
  • Kunst en cultuur: Ariane Kop (Amphion), Carin Reinders (CODA Apeldoorn), Sander Spaan (Clink!)
  • Beleid: Femke van Huet (Gemeente Zevenaar), Huib den Dulk (CUVIS beleidsadvies), Lidian Fleers (gemeente Ede), Saliha Abba (Cultuur Oost, namens regio Rivierenland)
  • Onderzoek: Edwin van Meerkerk (Radboud Universiteit)
  • Ondersteuningsinstellingen: Ester van de Haar (Cultuur Oost, voorzitter klankbordgroep), Liesbeth Tonckens (Erfgoed Gelderland), Willy Blom (Rijnbrink)

Onderzoeksverantwoording

In de onderzoeksverantwoording staat per onderzoeksonderdeel beschreven hoe de resultaten en de duiding tot stand zijn gekomen. Hier staan antwoorden op vragen als: Wat zijn de databronnen van de cijfers, welke definities gebruiken we en welke onderzoeksmethoden zijn ingezet. Ook lichten we hier toe welke data en indicatoren nu al, en mogelijk in de toekomst, op regioniveau beschikbaar zijn. Dit noemen we het zogeheten stoplichtmodel.

Onderzoeksonderdelen

  1. Gelderland ten opzichte van andere provincies (benchmark)
    Analyse van openbaar beschikbare data van onder andere CBS.
  2. Culturele opleidingen
    Analyses van het aantal culturele opleidingen en studentenaantallen aan deze opleidingen aan mbo-, hbo- en wo-instellingen, op basis van data van DUO.
  3. Culturele Atlas
    Analyse van cijfers met betrekking tot inkomsten, subsidies en lasten uit jaarrekeningen van de door gemeenten (meerjarig) gesubsidieerde instellingen
  4. Inzoomen op Gelderland met CBS-microdata
    Analyse van CBS-microdata over bedrijvigheid en werkgelegenheid op gemeenteniveau, in samenwerking met HZ Kenniscentrum Zeeuwse Samenleving
  5. Perspectief van Gelderlanders: Cultuurpeiling
    Een tweejaarlijks online vragenlijstonderzoek onder Gelderlanders, in samenwerking met PanelClix.
  6. Verdiepingen
    Aanvullende informatie over de verdiepende onderzoeken over multifunctionele culturele organisaties (MFCO’s), regionale gegevens, en het in kaart brengen van erfgoedinitiatieven binnen de Cultuur- en Erfgoedmonitor Gelderland.
Download de onderzoeksverantwoording

Landelijke Cultuurmonitor en provinciale monitors

De Cultuurmonitor van de Boekmanstichting is een instrument door en voor de culturele sector. De monitor brengt gegevens samen over ontwikkelingen in het culturele leven in Nederland.

De Jaarrapportage van de Boekmanstichting biedt jaarlijks een overzicht van de belangrijkste onderwerpen en ontwikkelingen in de culturele sector. Elke Jaarrapportage bestaat uit een of meerdere artikelen waarin vanuit een overkoepelend perspectief naar de sector wordt gekeken, alsook uit de meest recente versies van alle domein- en themapagina’s. 2023 Jaarrapportage Cultuurmonitor

De provincies Noord-Brabant, Zeeland en Friesland hebben ook een cultuurmonitor:

2024 Waarde van Cultuur, Noord-Brabant

2024 Cultuurmonitor, Zeeland

2023 Cultuurmonitor, Friesland

Vragen?

Heb je vragen over de Gelderse Cultuur- en Erfgoedmonitor? Neem dan contact op met:

Nieuwe editie Cultuur- en Erfgoedmonitor Gelderland beschikbaar!

Graag presenteer ik u de tweede editie van de Cultuur- en Erfgoedmonitor Gelderland. Én erfgoed dus. Want de Cultuurmonitor uit 2022 gaf inzicht in het cultuurveld, dit jaar hebben we ook erfgoed onder de loep genomen. Want cultuur en erfgoed dragen bij aan immateriële welvaart en identiteit.

Deze tweede monitor geeft een rijk beeld van hoe cultuur en erfgoed er in onze provincie voor staan. Wat is het aanbod aan musea, bibliotheken en culturele instellingen? Hoe worden ze bezocht? Hoe zijn ze verankerd in de samenleving? Hoe worden cultuur en erfgoed gefinancierd? En hoe staat het met het aantal studenten aan culturele opleidingen?

Nieuw dit jaar is dat we per regio kunnen zien hoe het culturele leven zich ontwikkelt. Zo maken we de verschillen én overeenkomsten tussen regio’s in Gelderland zichtbaar. En dat is waardevol, want iedere Gelderse regio heeft zijn eigen verhaal en identiteit. Door die eigenheid te erkennen én te versterken, bouwen we aan een provincie waar cultuur en erfgoed dichtbij zijn en iedereen zich thuis voelt.

De inzichten uit deze monitor helpen ons – samen met gemeenten, instellingen en makers – om gericht te investeren in een culturele infrastructuur die stevig staat én meebeweegt met wat er leeft in de samenleving. Ik nodig u van harte uit om met deze kennis aan de slag te gaan.

Peter Drenth, gedeputeerde provincie Gelderland